Chính quyền Trung Quốc đang xây dựng một hệ thống xếp hạng có tên là “ Hệ thống tín dụng xã hội – social credit system”. Hệ thống được xây dựng nhằm mục đích theo dõi hành vi của công dân và xếp hạng tất cả các hành vi trên. Theo một tài liệu cho biết,“Hệ thống tín dụng xã hội”, lần đầu tiên được công bố vào năm 2014, nhằm mục đích củng cố ý tưởng rằng “giữ niềm tin là vinh quang và phá vỡ niềm tin là ô nhục”.
Hệ thống sẽ được vận hành hoàn toàn trên toàn quốc vào năm 2020, nhưng đã được thí điểm ở một số vùng trên đất nước, và mang lại kết quả khá khả quan. Tại thời điểm hiện tại, hệ thống đang được điều hành bởi chính phủ, một số công ty tư nhân cũng được cấp phép tham gia xây dựng và phát triển hệ thống, như alibaba, tencent.
Giống như điểm tín dụng tư nhân, điểm xã hội của một người có thể đi lên xuống tùy theo hành vi của họ. Cách thức tính điểm và các hành vi được cho là tốt/xấu hiện thời vẫn chưa được công bố. Nhưng các ví dụ về vi phạm đã bị trừ điểm bao gồm lái xe ẩu, hút thuốc trong khu vực cấm hút thuốc, mua quá nhiều trò chơi video và đăng tin tức giả lên mạng… Những hậu quả khi công dân Trung Quốc bị đánh tín nhiệm thấp bao gồm:
1. Cấm bay máy bay hoặc đi tàu điện ngầm
Chính phủ Trung Quốc đã bắt đầu trừng phạt người dân bằng cách hạn chế việc đi lại của họ.
Chín triệu người có điểm thấp đã bị chặn mua vé cho các chuyến bay nội địa, Channel News Asia đưa tin vào 16/Mar/2018 nguồn https://www.channelnewsasia.com/news/asia/china-bad-social-credit-barred-from-buying-train-plane-tickets-10050390.
Người dân cũng có thể bị giới hạn sử dụng các dịch vụ nâng cao, ví dụ ba triệu người không được mua vé hạng thương gia (trích cùng nguồn trên).
video trên, được đăng bởi nhà báo James O’Malley, cho thấy một thông báo trên một chuyến tàu cao tốc từ Bắc Kinh đến Thượng Hải cảnh báo mọi người không nên có những hành vi sai trái – nếu không thì “hành vi của họ sẽ được ghi lại trong hệ thống thông tin tín dụng cá nhân”.
2. Điều chỉnh tốc độ internet
Theo nghiên cứu của Rachel Botsman (nguồn https://www.wired.co.uk/article/chinese-government-social-credit-score-privacy-invasion) chính quyền sẽ giới hạn tốc độ, băng thông của các dịch vụ internet, 3G, 4G, … của những công dân có điểm tính dụng xã hội thấp.
Trong nghiên cứu của tác giả, một số hành vi sẽ bị trừng phạt, bao gồm:
Công dân có thanh toán hóa đơn đúng hạn hay không.
Dành quá nhiều thời gian để chơi trò chơi video
Lãng phí tiền mua hàng tào lao và đăng lên phương tiện truyền thông xã hội (dạng như tự sướng ở Việt Nam mình).
Truyền bá tin tức giả mạo, cụ thể là về các cuộc tấn công khủng bố hoặc an ninh sân bay.
3. Cấm bạn, hoặc con cái của bạn được học ở những trường tốt
Theo Beijing News reported (nguồn http://www.bjnews.com.cn/news/2018/03/19/479533.html), 17 người đã từ chối thực hiện nghĩa vụ quân sự vào năm ngoái (2017) đã bị cấm đăng ký vào giáo dục đại học, nộp đơn vào trường trung học hoặc tiếp tục việc học tập của họ.
Theo nguồn https://www.businessinsider.com/china-social-credit-affects-childs-university-enrolment-2018-7?r=UK, vào tháng 7⁄2018, một trường đại học ở Trung Quốc, đã cấm một sinh viên nhập học (dù anh ấy đã thi đậu), vì lý do là điểm tín dụng xã hội của bố anh ấy “xấu”.
4. Không cho bạn có một công việc tốt
Theo nguồn của Botsman, các cá nhân có điểm tín nhiệm thấp sẽ bị cấm làm quản lý ở các công ty nhà nước, các ngân hàng lớn.
Các hành vi như gian lận thuế, tham ô, … cũng ảnh hưởng đến điểm xã hội.
5. Không được thuê những khách sạn tốt
Theo Botsman, những người gian lận nghĩa vụ quân sự sẽ bị cấm thuê khách sạn tốt khi đi du lịch.
Những công dân có điểm tín dụng tốt sẽ được thuê khách sạn mà không cần phải đặt cọc, có thể kéo dài thời gian du lịch hơn.
6. Cấm nuôi chó
Thành phố Tế Nam đã bắt đầu thực thi một hệ thống tín dụng xã hội cho các chủ sở hữu chó vào năm 2017. Theo đó, chủ vật nuôi sẽ bị trừ điểm nếu nuôi chó mà không xích, không rọ mõm, hoặc để cho chó đi bậy nơi công cộng.
Những người bị zero điểm sẽ bị cấm nuôi chó, con vật sẽ bị tịch thu, người sở hữu phải làm bài kiểm tra. Nguồn http://uk.businessinsider.com/china-dog-owners-social-credit-score-2018-10
7. Bị bêu tên trước công chúng
Chính phủ đã và đang xây dựng một danh sách các cá nhân có điểm tín nhiệm xấu và sẵn sàng đăng tên kèm hình ảnh của họ trên các phương tiện thông tin đại chúng. Các công ty cũng được khuyến khích tham khảo các thông tin của công dân trong hệ thống trước khi thuê họ.
Được biết, toà án sẽ thông báo cho công dân về hành vi của họ trước khi tên của họ được đưa vào danh sách đen. Công dân có 10 ngày kháng cáo kể từ khi nhận được thông báo.
