Mới đây dư luận hoang mang khi hay thông tin nhà thầu TQ lại trúng gói thầu tư vấn hỗ trợ quản lý vận hành khai thác tuyến đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông. Trước thông tin này nhiều người đặt câu hỏi, phải chăng dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông chưa là bài học đắt giá trong công tác lựa chọn nhà thầu?
Hiện dự án đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông đã hoàn thành công tác xây dựng, tuy nhiên vẫn gặp khó khăn trong công tác nghiệm thu, đánh giá an toàn của đoàn tàu. Tuy còn vướng vấp về mặt nghiệm thu, nhưng phía Hà Nội đã tổ chức chọn nhà thầu vận hành dự án.
Có 4 nhà thầu tham gia (1 VN, 3 TQ gồm 1 công ty trự sở ở Nam Ninh, 1 ở Bắc Kinh và 1 ở Hồng Kông). Tuy nhiên, Hà Nội đã chọn Công ty Metro Bắc Kinh-Trung Quốc vì có đủ năng lực kinh nghiệm. Được biết, giá trị gói thầu này được công khai trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia là 126,049 tỷ đồng, Metro Bắc Kinh-Trung Quốc đã trúng thầu khi bỏ thấp hơn giá chào thầu 6 tỷ đồng.
Sau khi có quyết định trúng thầu, dự kiến có khoảng 26 chuyên gia tư vấn của Metro Bắc Kinh sẽ sang Việt Nam. Theo tìm hiểu, Công ty Metro Bắc Kinh-Trung Quốc là liên danh giữa China Railway Construction Corporation International Limited; Beijing Mass Transit Railway Operation Corporation Ltd và Beijing Subway Operational Technology Consulting Stock Co.,Ltd.
Liên quan đến vấn đề vì sao chọn thầu TQ mà không phải VN, ông Vũ Hồng Trường – Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội (Metro Hà Nội), khẳng định Metro Bắc Kinh đáp ứng được các tiêu chí, nên họ trúng thầu là hoàn toàn bình thường… Tất cả được tiến hành đúng theo Luật Đấu thầu, không ưu ái bất kỳ doanh nghiệp của quốc gia nào. Còn theo Bộ GTVT, việc tổ chức đấu thầu, lựa chọn gói thầu trên do phía Hà Nội tổ chức, để tiến hành khai thác thương mại sau khi Bộ GTVT thực hiện bàn giao dự án.
Ngoài gói thầu trên, Công ty Metro Bắc Kinh có công ty con là doanh nghiệp đã trúng thầu thiết kế và sản xuất đoàn tàu cung cấp cho Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông. Mặc dự án đường sắt chưa đi vào vận hành khai thác nhưng, một số hạng mục công trình đã hư hỏng để lộ ra chất lượng công trình không đạt tiêu chuẩn.
Được biết, dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông bắt đầu được thực hiện từ tháng 10/2011. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 18.000 tỷ đồng bằng vốn vay ODA của Trung Quốc, theo Hiệp định khung được ký ngày 30/5/2008 giữa hai Chính phủ Việt Nam – Trung Quốc. Dự án thực hiện theo hình thức hợp đồng EPC trọn gói, trong đó Tổng thầu là Công ty Hữu hạn Tập đoàn Cục 6 đường sắt Trung Quốc.
Dự kiến hoàn thành năm 2013, tuy nhiên dự án kéo dài hàng chục năm trời, công trình này không những không đem lại bất kỳ lợi ích nào về kinh tế – xã hội mà còn phát sinh đủ loại nợ cả gốc lẫn lãi. Chưa bàn giao nhưng mỗi năm VN vẫn phải trả lãi cho TQ khoảng 650 tỷ đồng, tính ra mỗi tháng gần 60 tỷ.
Dự này giờ đây không chỉ là biểu tượng cho tình hữu nghị giữa hai quốc gia mà còn là siêu phẩm đắt nhất hành tinh. Bởi dự án metro ở Addis Ababa của Ethiopia dài 31 km nhưng vốn đầu tư chỉ có 475 triệu USD rẻ hơn khoảng… ba lần dự án metro Cát Linh – Hà Đông. Nếu tính luôn khoảng vay thêm, để bổ sung cho dự án thì gấp khoảng… 5,5 lần!
Nói không ngoa, dự án đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông, là nổi ám ảnh kinh hoàng của người dân thủ đô nói riêng và người dân cả nước nói chung. Bởi tuyến đường này chỉ vỏn vẹn 13,1km, trải qua 3 nhiệm kỳ bộ trưởng, 9 lần lỗi hẹn nhưng đến nay vẫn chưa hoàn.
Bây giờ vẫn hẹn, vào cuối tháng 10/2020, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể đã cam kết phấn đấu trong tháng 12/2020 hoàn thành nghiệm thu có điều kiện, cố gắng tối đa để đưa dự án vào vận hành thương mại trước Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII (tháng 1/2021).
Tuy nhiên, hôm 20/1, trao đổi với báo chí, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết, do chưa hoàn tất thủ tục nên dự án đường sắt đô thị Cát Linh-Hà Đông chưa thể bàn giao, khai thác trước Đại hội Đảng. Bộ GTVT gia hạn thời gian thực hiện đến ngày 31/3/2021 và thời hạn rút vốn của Hiệp định vay bổ sung trị giá 1,598 tỷ NDT cho dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh – Hà Đông.
Cát Linh – Hà Đông – một dự án do thầu TQ thi công đầy tai tiếng, đội vốn, thi công chầy bửa, gây nhiều tai nạn, chưa kịp đưa vào vận hành thương mại thì đã xuống cấp nghiêm trọng. Khỏi phải nói đây là bài học xương máu cho việc lựa chọn nhà thầu làm dự án hay công trình trọng điểm của quốc gia. Ấy thế mà nay Hà Nội lại tiếp tục chọn lựa nhà thầu TQ để vận hành tuyến đường sắt này, phải chăng Hà Nội “chưa thấy quan tài chưa đổ lệ”?
